Europejska Federacja Paneli (EPF) była współgospodarzem webinarium „Odpowiedzialne zaopatrzenie: Ryzyko i konsekwencje zakupu sklejki objętej sankcjami z Rosji i Białorusi”. Wydarzenie przyciągnęło silną międzynarodową publiczność, liczącą 366 uczestników z ponad 30 krajów. Szczegółowo przedstawiono aktualne wyzwania, przed którymi stoi obecnie przemysł sklejkowy. Szczególnie ujęto to w świetle obowiązujących sankcji nałożonych na rosyjskie i białoruskie produkty drzewne.
Kluczowe tematy i prezentacje
Obecny stan nielegalnego importu sklejki
Głos zabrał Mārtiņš Lācis z Latvijas Finieris, członek zarządu EPF i przewodniczący EPF Plywood Product Group. Przedstawił on szczegółową i bogatą w dane analizę nielegalnego importu sklejki brzozowej zakłócającego europejski rynek. Od czasu nałożenia sankcji na rosyjskie i białoruskie produkty drzewne nielegalny import przejął 19% rynku UE i Wielkiej Brytanii w 2023 roku. Zauważył, że chociaż sankcje Unii Europejskiej wstrzymały bezpośredni import z tych krajów, znaczne ilości rosyjskiej sklejki nadal trafiają do UE za pośrednictwem krajów takich jak: Kazachstan, Turcja i Chiny.
Ważne dane liczbowe przedstawione przez Mārtiņša Lācisa
W 2023 r. 19% rynku sklejki stanowił nielegalny import. Odpowiadał on za 175 mln euro obrotu, z czego większość tej kwoty trafiła do Rosji.
Analizy i badania rynku pokazują, że udział sklejki brzozowej o wątpliwym pochodzeniu spadł do 16% w 2024 r. Co pozostaje jednak znaczącym udziałem.
Negatywny wpływ tego importu na europejskich producentów obejmuje 5% spadek europejskiej produkcji sklejki brzozowej w pierwszym kwartale 2024 r. To, wraz z 4% spadkiem produkcji sklejki w 2023 r., może skutkować utratą miejsc pracy w UE.
Co więcej, sankcje zmieniły globalne przepływy handlowe. Chiny stały się głównym eksporterem sklejki brzozowej do UE, jednocześnie pozyskując znaczną ilość surowców z Rosji. „Niższe ceny nielegalnej sklejki dają niektórym europejskim firmom nieuczciwą przewagę, prowadząc do nieuczciwej konkurencji i dalszych szkód dla przestrzegających prawa przedsiębiorstw” – podkreślił prelegent.
Ryzyko prawne związane z nieprzestrzeganiem sankcji UE i EUTR
Yuriy Rudyuk, partner w Van Bael & Bellis, przedstawił słuchaczom szczegółową analizę ram prawnych dotyczących sankcji UE i rozporządzenia Unii Europejskiej w sprawie drewna (EUTR).
Wyjaśnił, w jaki sposób firmy nieprzestrzegające tych przepisów są narażone na znaczne ryzyko, w tym grzywny i zakazy handlu. Zwrócono uwagę na kilka kluczowych przepisów.
Sankcje UE (rozporządzenie Rady 2022/576 i 2024/1745): zakazują one importu, zakupu lub transferu produktów drzewnych pochodzących z Rosji lub Białorusi. Przepisy zabraniają również wszelkich praktyk obchodzenia przepisów. Takimi działaniami jest kierowanie tych produktów przez kraje trzecie, takie jak Kazachstan i Turcja, w celu ukrycia ich pochodzenia.
Rozporządzenie Unii Europejskiej w sprawie drewna (EUTR): rozporządzenie to wymaga od operatorów wdrożenia rygorystycznych systemów należytej staranności w celu zapewnienia, że nielegalnie pozyskane drewno nie trafi na rynek UE. Rudyuk wyjaśnił, że zawieszenie systemów certyfikacji FSC i PEFC w Rosji i na Białorusi prawie uniemożliwia legalną weryfikację pochodzenia drewna z tych regionów.
Studia przypadków ilustrujące egzekwowanie tych przepisów
Dochodzenie w sprawie obchodzenia przepisów. Dochodzenie Komisji Europejskiej w sprawie importu z Kazachstanu i Turcji. Wykazało ono, że firmy z tych krajów obchodziły środki obowiązujące w UE na sklejkę pochodzącą z Rosji. Dochodzenie doprowadziło do nałożenia cła w wysokości 15,8% na całą sklejkę importowaną z tych regionów.
Sprawa przed sądem okręgowym w Rotterdamie. Sąd orzekł przeciwko holenderskiej firmie za niedostarczenie niezbędnych dowodów na rzeczywiste pochodzenie sklejki brzozowej. Doprowadziło to do rozwiązania umów przez nabywców.
Łotewskie egzekwowanie EUTR. Łotewska Krajowa Służba Leśna ukarała lokalną firmę grzywną w wysokości 10000 euro. Nałożyła też roczny zakaz handlu za nieprzestrzeganie standardów należytej staranności EUTR.
Przeszukanie dużej firmy handlującej sklejką przez polskiego prokuratora w Gdańsku. W ramach szeroko zakrojonych działań w zakresie egzekwowania prawa, polskie władze przeprowadziły sprawdzenie dużej firmy handlującej sklejką. Przejęto materiały podejrzane o pozyskiwanie ich z naruszeniem obowiązujących sankcji.
Przykłady te podkreślają rosnące egzekwowanie przepisów i surowe kary dla firm, które nie spełniają unijnych sankcji i przepisów dotyczących drewna. To sprawia, że ścisłe przestrzeganie przepisów i przejrzystość w pozyskiwaniu drewna mają zasadnicze znaczenie.
Innowacyjne rozwiązania do weryfikacji drewna
Dr Victor Deklerck, dyrektor naukowy w World Forest ID, przedstawił najnowsze naukowe metody weryfikacji drewna. Zaprezentował analizę stosunku izotopów stabilnych (SIRA) i analizę pierwiastków śladowych. Obie metody pozwalają naukowcom precyzyjnie określić geograficzne pochodzenie drewna.
SIRA działa poprzez analizę sygnatury izotopowej materiałów organicznych w drewnie. Odzwierciedla ona specyficzne warunki środowiskowe (takie jak opady deszczu, temperatura i skład gleby), w których rosło drzewo. Analiza pierwiastków śladowych mierzy obecność pierwiastków chemicznych wchłoniętych przez drzewo, zapewniając unikalny „odcisk palca”, który pomaga w śledzeniu pochodzenia drewna. Współpraca World Forest ID z Agroisolab Gmbh umożliwia porównywanie próbek drewna z rozległą bazą danych World Forest ID. Agroisolab to laboratorium specjalizujące się w badaniach izotopowych i pierwiastków śladowych. Metoda ta oferuje niezawodny sposób weryfikacji autentyczności pochodzenia drewna. Kluczowym postępem w weryfikacji drewna była integracja modeli opartych na sztucznej inteligencji. Pomagają one w identyfikacji rozbieżności w oświadczeniach o pochodzeniu poprzez analizę wzorców handlowych i danych celnych. Identyfikują w ten sposób potencjalne ryzyko oszustwa i nielegalnego pozyskiwania drewna.
Jednym ze znaczących sukcesów było wykrycie 261 ton rosyjskiego drewna w Belgii. Osiągnięto poprzez porównanie danych izotopowych z bazą danych World Forest ID. Przypadek ten pokazał potężny wpływ połączenia najnowocześniejszej nauki z analizą wspomaganą sztuczną inteligencją w celu egzekwowania sankcji UE. Działania te zapobiegają „praniu” drewna pochodzącego z obszarów konfliktu zbrojnego przez kraje pośredniczące.
Te zaawansowane techniki i ich wsparcie oparte na sztucznej inteligencji torują drogę do skuteczniejszego egzekwowania przepisów środowiskowych i handlowych. Zapewniają, że na rynek europejski trafia wyłącznie legalnie pozyskane i zrównoważone drewno.
O webinarium: zaangażowanie, cel i pierwsze kroki w kierunku lokalnych spotkań
Gospodarzem tej sesji był członek EPF i SPPdwP (polskie stowarzyszenie krajowe), Paged wraz z sekcją firm sklejkowych należących do EPF (EPF Plywood Product Group) i partnerzy, w tym World Forest ID i firma prawnicza Van Bael & Bellis. W skład grupy roboczej przygotowującej seminarium weszli: Alfonso Muñoz (Garnica Plywood), Jarosław Michniuk (Paged), Michael Geoffroy (Joubert Plywood), Martins Lācis (Latvijas Finieris), Angela Lembo (Federlegno Arredo), Anemon Strohmeyer (VHI) i Magda Kicińska (Paged). Jej celem było podzielenie się wiedzą z klientami firm produkujących sklejkę, w tym dystrybutorami z Francji, Niemiec, Hiszpanii, Włoch i Wielkiej Brytanii, na temat wpływu nielegalnego importu sklejki z Rosji i Białorusi na europejski przemysł, gospodarkę, zrównoważony rozwój oraz etycznie i odpowiedzialnie prowadzony biznes.
Webinarium miało na celu ustanowienie pierwszego kroku do dalszych lokalnych sesji krajowych. Organizować je mają lokalne stowarzyszenia sklejki/drewna/przetwórstwa drewna.
Na zdjęciu: Magda Kicińska (Paged), Jarosław Michniuk (Paged), Martins Lācis (Latvijas Finieris), Yuriy Rudyuk (Van Bael & Bellis) przed rozpoczęciem webinarium w dniu 10 września 2024 r. (Victor Deklerck, World Forest ID, przemawiał zdalnie).
